Obecnie coraz częściej można spotkać się z terminem „prosument”. Fotowoltaika nieustannie rośnie na popularności, co wiąże się też z pojawieniem licznych nowych przepisów – wśród nich warto przyjrzeć się właśnie temu zagadnieniu.
Jak zostać prosumentem? Kim jest prosument indywidualny, a kim zbiorowy i jakie możliwości zapewnia status prosumenta?
Prosument – kto to jest?
Określenie „prosument” jest połączeniem dwóch innych terminów – słów „konsument” i „producent”. Taka kombinacja dobrze ukazuje, kim jest prosument: jest to osoba, która jednocześnie coś zużywa i wytwarza. W kontekście fotowoltaiki mowa oczywiście o energii elektrycznej. Z jednej strony znajduje się prywatna instalacja PV, a z drugiej – sieć energetyczna operowana przez dostawcę, z którym klient końcowy podpisuje tzw. umowę kompleksową. W praktyce prosument jest posiadaczem i użytkownikiem własnej instalacji fotowoltaicznej, który zarówno wytwarza energię elektryczną, jak i ją skupuje.
Możliwość magazynowania energii i przekazywania jej nadwyżki do sieci elektrycznej to kolejne istotne opcje, którymi dysponuje każdy prosument. Net-billing jest aktualnie obowiązującym systemem rozliczeń dotyczącym tej grupy odbiorców. To rozwiązanie zastąpiło wykorzystywany wcześniej net-metering, w ramach którego prosumenci mogli oddawać nadwyżkę energii do sieci, gdzie była ona w tzw. depozycie, i odbierać ją w okresach zmniejszonej produkcji. W przypadku net-billingu wygląda to nieco inaczej: nadwyżka jest sprzedawana, a prosumenci mogą pobierać energię z sieci za odpowiednią opłatą. Stawki są aktualnie zależne od rynkowej ceny prądu w ujęciu miesięcznym (tzw. RCEm), jednak od 1 lipca 2024 roku będą obowiązywać wartości wyznaczane w ujęciu godzinowym.
Prosument indywidualny, prosument zbiorowy i prosument wirtualny – co oznaczają te terminy?
Oprócz poznania podstawowej definicji tego terminu warto także dowiedzieć się, kim jest prosument indywidualny, prosument zbiorowy i prosument wirtualny. Do pierwszej grupy należą przede wszystkim osoby fizyczne, jak również niektórzy przedsiębiorcy. W przypadku firm mowa o podmiotach, dla których produkcja energii z OZE nie jest główną częścią prowadzonej działalności gospodarczej.
Prosument zbiorowy to z kolei prosument, który wytwarza i wykorzystuje energię z mikroinstalacji należących do budynku wielolokalowego. Przykładem mogą być spółdzielnie mieszkaniowe czy inne wspólnoty. Wirtualny prosument jest z kolei stosunkowo nowym pojęciem – w tej kategorii znajdują się odbiorcy końcowi wytwarzający energię elektryczną z OZE na swoje potrzeby, ale korzystający z instalacji przyłączonej do sieci w innej lokalizacji niż miejsce, w którym pobierają energię elektryczną w roli odbiorcy.
Jak zostać prosumentem?
Osoba prosumenta jest dokładnie opisana w ustawie o odnawialnych źródłach energii. Aby nim zostać, należy wpisywać się w następujące kryteria:
- wytwarzać na własne potrzeby energię elektryczną pochodzącą z odnawialnych źródeł energii, użytkując przy tym mikroinstalację;
- nabywać energię na podstawie kompleksowej umowy (prosument bez umowy kompleksowej nie może korzystać z rozliczeń dla prosumenta energii odnawialnej);
- prosument musi być odbiorcą końcowym, czyli nie może wykorzystywać energii np. na potrzeby dystrybucji. Istnieje znacząca różnica pomiędzy tym, kim jest wytwórca a prosument – prosument produkuje energię na własne potrzeby, natomiast wytwórca energię sprzedaje w ramach działalności gospodarczej.
Co zrobić, by zostać prosumentem?
Najważniejszym krokiem będzie wyposażenie się w mikroinstalację, czyli system odnawialnego źródła energii o mocy nie większej niż 50 kW, przyłączoną do sieci elektroenergetycznej o maksymalnym napięciu 110 kV. Zdecydowanie najczęściej wybieranym rodzajem są instalacje fotowoltaiczne, które zapewniają wydajną i opłacalną produkcję prądu bez negatywnego wpływu na środowisko. Montaż i podłączenie urządzenia do sieci to czynności, które powinny być przeprowadzone przez specjalistów – dzięki temu można mieć pewność, że całość będzie działać w poprawny sposób.
Po montażu należy zgłosić się do operatora sieci elektroenergetycznej w celu przyłączenia mikroinstalacji. To czynność, którą trzeba wykonać najpóźniej do 30 dni przed ewentualnym terminem przyłączenia. Samo przyłączenie nie wiąże się z żadnymi dodatkowymi opłatami.
Prosument musi zainstalować ponadto licznik dwukierunkowy, który pozwala na liczenie zarówno wyprodukowanej, jak i wykorzystanej energii. Do tego niezbędna będzie umowa kompleksowa wraz z innymi dokumentami wymaganymi przez operatora sieci. Po aktywacji licznika można już korzystać ze wszystkich możliwości dostępnych dla prosumentów.
Kto może zostać prosumentem?
Do grona prosumentów mogą dołączać zarówno osoby prywatne, jak i przedsiębiorcy, dla których wytwarzanie energii nie jest główną częścią działalności. To opcja dostępna również dla hodowców i osób prowadzących gospodarstwa rolne, rybackie lub sadownicze. Co istotne, prosumentem w ramach jednej umowy może stać się więcej niż jedna osoba – takie rozwiązanie jest skierowane m.in. do wspólnot mieszkaniowych, związków wyznaniowych czy jednostek sektora finansów publicznych.
